Mateusz Morawiecki urodził się 20 czerwca 1968 we Wrocławiu jako syn Jadwigi i Kornela Morawieckiego, fizyka i opozycjonisty będącego przewodniczącym Solidarności Walczącej. Rodzina ojca pochodziła z warszawskiej Pragi, gdzie Kornel się urodził, ale później zamieszkał wraz z żoną we Wrocławiu. Rodzice matki pochodzili ze Stanisławowa i również zamieszkali we Wrocławiu. Mateusz Morawiecki w latach 80. brał udział w działaniach opozycyjnych, pomagając m.in. w drukowaniu podziemnego „Biuletynu Dolnośląskiego”. Był wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany w związku z działalnością opozycyjną swego ojca, który ukrywał się przed organami ścigania. Od 1986 publikował pod pseudonimami, np. Robert Synowiecki, własne artykuły w prasie podziemnej. W latach 80. kilkakrotnie był pobity z powodów politycznych i ponownie był przesłuchiwany.
Ukończył IX Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego we Wrocławiu w 1987 roku. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie w latach 1988-1989 brał udział w strajkach okupacyjnych. Ukończył te studia w 1992 roku. Następnie kształcił się na Politechnice Wrocławskiej i Central Connecticut State University. W 1995 roku uzyskał dyplom Master of Business Administration na Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu oraz ukończył studia podyplomowe z prawa europejskiego i ekonomiki integracji gospodarczej na Uniwersytecie w Hamburgu. Studiował także na Uniwersytecie w Bazylei i w Kellogg School of Management przy Northwestern University.
Mateusz Morawiecki po odejściu z administracji rządowej w 1998 roku podjął pracę w Banku Zachodnim, gdzie w latach 1998-2001 pełnił funkcję doradcy prezesa zarządu, a następnie dyrektora banku. W 2001 roku, po połączeniu Banku Zachodniego i Wielkopolskiego Banku Kredytowego, został członkiem zarządu Banku Zachodniego WBK, a w maju 2007 roku został jego prezesem. Bank ten brał udział w finansowaniu różnych przedsięwzięć kulturalnych, takich jak serial telewizyjny "Czas honoru" oraz filmy "Czarny czwartek" i "1920 Bitwa Warszawska". Morawiecki zasiadał również w Komitecie Nauk o Finansach PAN pierwszej kadencji. Przed tymi zajęciami pracował m.in. dla spółki Cogito, był współtwórcą firm wydawniczych Reverentia i Enter Marketing-Publishing, a także był współzałożycielem, menedżerem i redaktorem pisma "Dwa Dni".
Morawiecki był członkiem Partii Wolności. W latach 1998-2002 zasiadał w sejmiku dolnośląskim I kadencji z listy Akcji Wyborczej Solidarność. Od 2008 do 2015 roku był konsulem honorowym Republiki Irlandii w Polsce. W 2010 roku został powołany do Rady Gospodarczej przy premierze Donaldzie Tusku i zasiadał tam przez blisko dwa lata. W 2014 roku był jedną z osób nagranych podczas afery taśmowej. 9 listopada 2015 roku zrezygnował z funkcji prezesa zarządu Banku Zachodniego WBK i objął urzędy wicepremiera i ministra rozwoju w rządzie Beaty Szydło. W marcu 2016 roku wstąpił do Prawa i Sprawiedliwości. Od marca 2016 kierował Komitetem Rozwoju, a 28 września 2016 został odwołany ze stanowisk rządowych i tego samego dnia powołany ponownie na urzędy wicepremiera i ministra rozwoju i finansów. 30 września tego samego roku stanął na czele Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów. W marcu 2017 roku uczestniczył w spotkaniu ministrów finansów państw G20 w Baden-Baden, jako pierwszy przedstawiciel Polski na tym szczycie i jednym z kilku przedstawicieli państw nienależących do grupy.
W grudniu 2017 roku Mateusz Morawiecki został rekomendowany przez komitet polityczny partii PiS jako kandydat na stanowisko prezesa Rady Ministrów, po rezygnacji z tego stanowiska przez Beatę Szydło. Dzień później prezydent Andrzej Duda desygnował Morawieckiego na to stanowisko, a 12 grudnia Sejm udzielił rządowi wotum zaufania. Mateusz Morawiecki został także ponownie powołany na urząd ministra rozwoju i finansów. Jednak 9 stycznia 2018 roku został odwołany z funkcji ministra rozwoju i finansów. Podczas kampanii wyborczej związanej z wyborami samorządowymi w 2018 roku Morawiecki przegrał dwa procesy w trybie wyborczym - jedno z Platformą Obywatelską, a drugie z KWW Jacka Majchrowskiego.
Mateusz Morawiecki został liderem listy Prawa i Sprawiedliwości w okręgu nr 31 w wyborach w 2019 roku i uzyskał mandat posła na Sejm IX kadencji, zdobywając 133 687 głosów. Na pierwszym posiedzeniu Sejmu IX kadencji złożył dymisję Rady Ministrów i została ona przyjęta przez prezydenta. Następnie prezydent desygnował go na urząd premiera i powierzył mu misję utworzenia nowego rządu. Mateusz Morawiecki został także powołany na urząd prezesa Rady Ministrów oraz objął stanowisko ministra sportu w swoim rządzie. Sejm udzielił rządowi wotum zaufania, a premier wygłosił swoje exposé. Później został odwołany z urzędu ministra sportu przez prezydenta Andrzeja Dudę. W 2020 roku Mateusz Morawiecki objął stanowisko ministra cyfryzacji, zastępując Marka Zagórskiego. W maju 2021 Najwyższa Izba Kontroli złożyła do prokuratury zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa nadużycia uprawnień przez premiera w związku z przygotowaniami do przeprowadzenia wyborów prezydenckich w 2020 roku. W lipcu 2021 został wiceprezesem Prawa i Sprawiedliwości. Od 11 sierpnia do 26 października 2021 roku wykonywał obowiązki ministra rozwoju, pracy i technologii. W listopadzie 2021 roku przekroczył czas urzędowania Jerzego Buzka i stał się drugim najdłużej urzędującym premierem III RP. Od lutego do kwietnia 2022 roku pełnił obowiązki ministra finansów po dymisji Tadeusza Kościńskiego.